Reklama
A A A

LAMPY

Lampy żarowe, czyli żarówki, zbudowane są ze spiralki wol­framowej umieszczonej na metalowych pręcikach w bańce szkla­nej opróżnionej z powietrza. Do bańki tej przymocowany jest za pomocą specjalnego kitu nagwintowany lub gładki trzonek. Wielkość gwintu trzonka żarówki ma swój symbol. Żarówki do latarek kieszonkowych oznaczane są symbolem E-10, żarówki cho­inkowe, lluminacyjne — E-14, żarówki normalne — E-27, żarów­ki do dużej mocy prądu symbolem E-40. W pomieszczeniach narażonych na wstrząsy instalujemy ża­rówki z trzonkami gładkimi, mocno tkwiącymi w oprawkach sprę­żynujących. Żarówki takie zwane są bagnetowymi i ozna­czone są symbolem B. Na trzonku lub bańce żarówki umieszczony jest znak produ­centa, wielkość napięcia (V) oraz moc żarówki wyrażona w watach (W). Trwałość żarówki oblicza się na 1000 godzin. Żarówki duże pakuje się w tekturę falistą, w pudełka karto­nowe, żarówki małe osadzone są w oczkach kartoników. W czasie transportu i przechowywania należy chronić żarówki przed zgnieceniem, wstrząsami i wilgocią. Rury fluoryzujące, czyli świetlówki, dają światło bardziej zbli­żone do światła, dziennego niż żarówki, mniej także pobierają prądu. Świetlówka zbudowana jest z rury szklanej pomalowanej od wewnątrz mieszaniną fluoryzującą. Wewnątrz rury znajduje się rozrzedzony gaz argon i krople rtęci. Spirale wolframowe osa­dzone są na metalowych pręcikach w końcach rury. Pręciki te po­łączone są z dwoma kołkami wystającymi na zewnątrz rury (rys. 76). Rozżarzone prądem elektrycznym spiralki wolframowe powo­dują wyładowania argonu i powstałych na skutek ciepła par rtęci. , Wyładowania te powodują świecenie substancji, którą pokryta jest od wewnątrz rura. Do wzbudzenia wyładowań wewnątrz rury potrzebne jest na krótki moment zwiększenie napięcia prądu. Zwiększone napięcie daje urządzenie zwane starterem. Starter zbudowany jest z lam­py neonowej i kondensatora. Aby nie dopuścić db nadmiernego zwiększenia natężenia prądu wewnątrz rury, stosujemy urządze­nie zwane stabilizatorem. Stabilizator zbu­dowany jest z materiałów oporowych. Trwałość świetlówek zależy od częstotli­wości włączeń i wyłączeń. Jeśli jedno włą­czenie przypada na 3 godziny świecenia, wów­czas trwałość świetlówki wynosi ok. 2500 godzin. Jeśli na 12 godzin świecenia włącza­my tylko raz świetlówkę, wówczas trwałość jej wyniesie ok. 6000 godzin. Moc świetlówek wynosi od 25 do 50 W. Świetlówka o mocy 25 W daje światło ża­rówce o mocy 800 W. Moc świetlówki ozna­czona jest na nasadce rury. Świetlówki pakuje się w kartonowe pu­dełka. W czasie transportu i przechowywa­nia należy chronić je przed wilgocią. Lampy rtęciowe (rys. 77) zbudowane są z bańki szklanej wykonanej ze szkła kwar­cowego oraz z trzonka gwintowanego lub bagnetowego. Wewnątrz bańki znajduje się obwód rurkowy z rtę­cią połączony z podłużną bańką szklaną wypełnioną argonem. W końcach umieszczone są elektrody rtęciowe. Do tych elektrod poprzez dławik dociera prąd elektryczny. Znajdujący się w bańce argon powoduje wyładowania, nagrzana rtęć paruje i pary rtęci przejmują dalsze wyładowania, dając jasne świecenie. Lampy rtęciowe nie wymagają żadnych dodatkowych urządzeń. Wbudowany w nie dławik zapobiega nadmiernemu wzrostowi na­tężenia prądu w lampie. Lampa rtęciowa o mocy 80 W odpowia­da żarówkom o mocy 3000 W. Moc rtęciówki oznaczona jest na jej trzonku. Trwałość lamp rtęciowych zależy od-częstotliwości włą­czania i wynosi od 3000 do 6000 godzin. Lampy rtęciowe są dziś powszechnie używane do oświetlania ulic. Dają światło wielokrotnie tańsze niż lampy żarowe. Lampy sodowe zbudowane są z bańki szklanej i trzonka gwin­towanego (rys. 78). Wewnątrz bańki znajduje się rurka kwarco­wa z elektrodami wypełniona neonem z domieszką argonu i sodu metalicznego. Pobudzony wyładowaniami sód wysyca światło. Lampy sodowe charakteryzują się dużą siłą światła, trwałość ich wynosi od 3 do 4 tys. godzin. Mają zastosowanie do oświetla­nia ulic. W używanych przez nas lampach oprócz żarówek ważną rolę pełnią także oprawy. Oprawy wykonane są z metalu, szkła, drew­na lub tworzywa. Pełnią one funkcje użytkowe - i dekoracyjne. Istnieje wiele rodzajów opraw oświetleniowych. W użyciu są także lampy z wmontowaną w oprawę opornicą pozwalającą na regu­lację siły światła. Przy odbiorze jakościowym lamp zwracamy uwagę na: świecenie lamp, osadzenie trzonka żarówki i rtęciówki, kołków świetlówki, wady szkła — bańki żarówki, jak rysy, skazy, pęcherze, odporność oprawy na korozję, estetyczny wygląd oprawy, — prawidłowość opakowania (PN-66/E-85000, PN-60/E-85001, PN-64/E-85003). Rodzaj żarówki określamy na podstawie wielkości i rodzaju trzonka oraz na podstawie mocy podanej w watach. Pomiaru trzonka dokonujemy suwmiarką. Jeżeli np. żarówka z trzonkiem gwintowanym ma średnicę trzonka w miejscu gwintu równą 14 mm, a długość nagwintowanej części trzonka wynosi 20 mm, żarówkę tę zaliczamy do typu E 14/20. Jeżeli zaś śred­nica trzonka żarówki bagneto­wej wynosi 15 mm, a długość trzonka 19 mm, żarówkę taką zaliczamy do typu 15 s/19 (rys. 79). Żarówki wysoko- i nisko-watowe odróżniamy na podsta­wie napisów umieszczonych na żarówce, np. 40 W (watów), 50 W, 100 W, 500 W, lub 2,5 V i 0,2 A, co oznacza, że żarówka przystosowana jest do prądu o na­pięciu 2,5 V, a natężenie przepływającego przez nią prądu wynosi 0,2 A, czyli moc tej żarówki wynosi 0,5 W. Trzonek żarówki musi być zabezpieczony przed korozją. Za­bezpieczenie to sprawdzamy przez umieszczenie żarówki w higro-stacie (komorze o regulowanej wilgotności) w celu stwierdzenia po 24 godzinach, czy nie ma plam korozyjnych. Korozja świadczy o wadliwości żarówki.