A A A

PROCES GARBOWANIA

Przemysł garbarski stosuje różne technologie garbowania skór. Wybór odpowiedniej technologii zależy od rodzaju użytego garb­nika, od rodzaju i przeznaczenia skóry. Inaczej garbuje się skóry przeznaczone na wierzchy obuwia, inaczej na spody, jeszcze ina­czej na galanterię skórzaną. We wszystkich sposobach garbowania wyróżniamy pewne czynności wspólne. Cały proces garbowania dzielimy na trzy etapy: operację warsztatu mokrego, garbowanie właściwe i wykończenie skór. Operacje warsztatu mokrego obejmują moczenie skór solonych w wodzie, wapnowanie, odwłosienie, mizdrowanie, dwojenie, odwapnianie. Celem moczenia jest oczyszczenie skóry oraz jej spęcznienie. Następną czynnością jest wapnowanie skór w dołach lub bębnach obrotowych wypełnionych wodorotlenkiem wapniowym i siarczkiem sodowym. Celem wapnowania jest roz­luźnienie obsady, włosa i rozluźnienie tkanek skórnych. Ułatwia to bardzo mechaniczne usuwanie owłosienia. Skórę odwłosioną poddaje się mizdrowaniu, czyli oddzieleniu zbędnych tkanek pod­skórnych. Grube skóry po procesie mizdrowania dwoi się i otrzy­muje w ten sposób dwie skóry, tzw. dwoinę licową i dwoinę miz-drową. Dwoinę nazywamy także szpaltem. Ostatnią czynnością warsztatu mokrego jest odwapnianie skór. W tym celu golizny (skóry odwłosione) płucze się w słabych roztworach kwaśnych. Garbowanie właściwe polega na zanurzeniu skóry w roztworze garbnika, zwanym brzeczką. Brzeczka znajduje się w kilku lub kilkunastu basenach. Stopień stężenia garbników w brzeczce jest różny. Najpierw skórę moczy się w brzeczce o naj­mniejszym stężeniu garbnika, następnie w brzeczkach o większym stężeniu. Celem tego stopniowego garbowania jest umożliwienie dotarcia garbnika do wszystkich tkanek wewnątrz skóry. Moczenie skóry od razu w brzeczce o silnym stężeniu garbnika spowodo­wałoby wygarbowanie tylko powierzchni skóry, wnętrze zaś po­zostałoby surowe. Garbowanie skór przez moczenie w brzeczkach trwa długo. Garbowanie roślinne trwa ok. 30 dni. Obecnie coraz częściej sto­suje się w garbowaniu bębny obrotowe, gdzie zanurzona w brzecz­ce skóra garbuje się zaledwie kilka dni. Garbowanie chromowe, glinowe i syntetyczne za pomocą bębnów obrotowych trwa od kilku do kilkunastu godzin. Garbowanie tłuszczowe dokonuje się wyłącznie w bębnach obrotowych i trwa ok. 3 godzin. Współczesne garbarstwo stosuje najczęściej garbowanie kom­binowane. Brzeczkę do takiego garbowania przygotowuje się z róż­nych garbników. Najczęściej łączy się ekstrakty garbników roślin­nych z solami chromowymi i rotaninami. Celem garbowania kom­binowanego jest wydatne skrócenie procesu garbowania i otrzy­manie skór o pożądanych właściwościach. Aby otrzymać np. skóry podeszwowe, a więc skóry nie przepuszczające wody — należy zwiększyć w brzeczce zawartość ekstraktu garbnika roślinnego; przy garbowaniu skóry na wierzchy drogiego obuwia zwiększa się w brzeczce zawartość soli chromowych, natomiast aby otrzymać skóry o jasnych kolorach, dodaje się rotaniny garbującej na biało. Nawet we współczesnym garbowaniu skór zamszowych używa się, poza tłuszczem, roztworu formaliny i rotanin. Wykończanie skór obejmuje płukanie, natłuszczanie, barwienie, apreturowanie, nabłyszczanie, tworzenie sztucznego lica i lakierowanie skór. Skóra po wyjęciu z brzeczki garbującej jest starannie płukana w wodzie w basenach lub bębnach obrotowych. Skóry, które ma­ją być malowane na jasne kolory, po płukaniu poddaje się tzw. wybielaniu przez użycie roztworów potasowych, siarkowych lub sodowych, jeśli nie były wygarbowane na kolor jasny. Następnie skóry natłuszcza się łojem, tranem, woskami, lano­liną lub olejami roślinnymi. Natłuszczania dokonuje się ręcznie, przez wcieranie tłuszczu w skórę lub przez zanurzenie wysuszo­nej skóry w ciepłym tłuszczu. Skóry barwi się przez wcieranie w skórę wodnego roztworu barwnika lub przez zanurzanie skóry w roztworze barwnika. Sto­suje się najczęściej barwniki syntetyczne. Następnie skórę suszy się i przez natryskiwanie pokrywa od strony lica farbami kryją­cymi. Jako farb kryjących używa się obecnie farb nitrocelulozo­wych, odpornych na działanie wody. Niewielka ilość skór jest la­kierowana lakierami olejowymi lub,nitrocelulozowymi. Apreturowanie skór polega na nasyceniu skór żywicami i wo­skami rozpuszczonymi w alkoholu. Celem apreturowania jest do­datkowe uodpornienie skóry na działanie atmosferyczne. Apretura umożliwia nadanie skórze połysku w czasie nabłyszczania. Na-błyszczaniem nazywa się gładzenie powierzchni skóry wypolero­wanym wałkiem. Każdy rodzaj skóry wyróżnia się charakterystycznym rysun­kiem lica. Inne lico ma skóra bydlęca, inne skóra kozia lub świń­ska. Czasami jednak zmienia się wygląd skóry usuwając naturalne lico, otrzymuje się wówczas skóry o powierzchni meszkowatej, bądź nakleja lico ze skóry szlachetniejszej na skórę mniej szla­chetną. Niekiedy wytłacza się na skórze sztuczne lico. Do wytła­czania sztucznego lica, zwanego popularnie groszkowaniem, używa się hydraulicznych deseniarek. Skóry przeznaczone na spody są walcowane w walcarkach pod ciśnieniem ok. 30 tys. at (3 GPa). Celem walcowania jest jak naj­większe zagęszczenie skóry. Po zakończeniu obróbki skóry mierzy się ją i znakuje. Po­wierzchnię skór miękkich i twardych wyraża się w dm i cm kwa­dratowych, skóry twarde również się waży. Oznakowanie obej­muje ponadto nazwę producenta oraz nazwę gotowej skóry.