Proces otrzymywania stałych preparatów pektynowych
Proces przerobu wytłoków suszonych można podzielić na następujące etapy:
1) moczenie suszu i ługowanie części nierozpuszczalnych z wytło-
ków,
hydroliza protopektyny zawartej w wytłokach,
oddzielanie roztworu ze związkami pektynowymi,
4) oczyszczanie i zagęszczanie otrzymanego roztworu ze związkami
pektynowymi — otrzymanie płynnego preparatu pektynowego,
5) suszenie — otrzymanie stałego preparatu pektynowego i jego stan-
daryzacja.
Moczenie suszu i ekstrakcja części rozpuszczalnych. Odważoną porcję suszu wprowadzoną do zbiornika zalewa się trzykrotną ilością wody
temperaturze 25°C w celu napęcznienia suszu, a następnie wprowadza do zbiornika z mieszadłami (może to być aparat próżniowy) wodę o temperaturze około 25°C tak, aby stosunek suszu i wody wynosił około
: 10. Do dodanej wody celowe jest dodanie roztworu S02 (antyoksydant) w takiej ilości, by jego stężenie wynosiło około 0,01%. Całość miesza się, aż do równomiernego rozłożenia zawiesiny. Wykonywane zabiegi mają na celu wyługowanie z wytłoków substancji rozpuszczalnych, głównie cukrów, soli mineralnych, niskocząsteczkowych rozpuszczalnych związków pektynowych itp., które są balastem w dalszej produkcji, utrudniającym zabiegi i pogarszającym jakość preparatu pektynowego. Związki te przechodzą z wytłoków do wody i razem z nią są odzielane. Nierozpuszczalne związki pektynowe pozostają w wytłokach. Oddzielenie wytłoków od roztworu przeprowadza się w zbiorniku z dnem sitowym, przemywając wprowadzone tam wytłoki dodatkowo wodą.
Hydroliza protopektyn. W celu umożliwienia odzielenia wysokoczą-steczkowych związków pektynowych, które pozostały w wyługowanych wytłokach, przeprowadza się ich hydrolizę (rozkład protopektyny na kwasy pektynowe i błonnik) w odczynie kwaśnym. W tym celu do aparatu próżniowego wciąga się około czterokrotnie większą ilość wody w stosunku do suchych wytłoków. Wodę zakwasza się kwasem organicznym do stężenia około 1%. Roztwór kwasu podgrzewa się prawie do wrzenia i wprowadza do niego wypłukane wytłoki. Utrzymując temperaturę około 90°C przeprowadza się hydrolizę protopektyn w czasie 20—50 minut, mieszając zawartość kotła. Ważne jest, by produktem hydrolizy były wysokocząsteczkowe kwasy pektynowe, gdyż tylko te mają znaczenie przy żelowaniu.
Zbyt długie przetrzymywanie wytłoków z zakwaszoną wodą w wyższej temperaturze mogłoby przyczynić się nie tylko do rozłożenia protopektyn, ale równocześnie do rozłożenia kwasów pektynowych o długim łańcuchu na kwasy pektynowe o krótkim łańcuchu, nieprzydatnym dla celów żelotwórczych. Hydroliza nie przebiega wybiórczo; rozkładają się nie same protopektyny, ale również i powstałe kwasy pektynowe. Hydrolizy nie prowadzi się więc do zupełnego rozkładu protopektyny, lecz oddziela się płyn od ekstrahowanych wytłoków, by zapobiec rozkładowi kwasów pektynowych znajdujących się już w roztworze.
Oddzielanie roztworu zawierającego kwasy pektynowe. Oddzielenia dokonuje się na drodze odcedzania i wytłoczenia. Oddzielony płyn schładza się w celu przerwania dalszej hydrolizy, uzyskując słabszy roztwór rozpuszczalnych związków pektynowych z dalszego rozkładu protopektyn. Roztwory miesza się i przygotowuje do zagęszczania, zaś wytłoki jako już mało wartościowe przekazuje się zwykle do kompostowania.
Oczyszczanie i zagęszczanie wyciągu pektynowego. W celu usunięcia
zawiesin z otrzymanego wyciągu, poddaje się go odwirowaniu. Oczyszczanie przez sedymentację, która jest procesem długo trwającym, (lepkość roztworu) połączone jest z niebezpieczeństwm zafermentowania i dlatego jest pomijane. Po zabiegach klarujących wyciąg poddaje się filtrowaniu, a po częściowej neutralizacji podgęszcza się go w aparatach próżniowych (urządzenia do otrzymania koncentratu).
Otrzymanie stałego preparatu pektynowego i jego standaryzacja. Uzyskany koncentrat suszy się, używając suszarni walcowych lub roz-pływowych. Susz po nadaniu mu postaci sproszkowanej (mielenie) zostaje poddany ocenie zgodności z cechami wymaganymi przez aktualnie obowiązującą normę.
Ponieważ jakość preparatów z różnych wytłoków może się różnić między sobą, zachodzi konieczność standaryzacji preparatu pektynowego, tj. nadania mu jednakowych cech. Standaryzacja polega na mieszaniu preparatów o większej i mniejszej zdolności żelowania w celu uzyskania preparatu o zdolności żelowania 75 ± 2° Tarr-Bakera. W przypadku gdy zdolność żelowania preparatu jest większa od 75° TB, a brak jest preparatów o słabszej zdolności żelowania, standaryzację przeprowadza się przy użyciu cukru pudru. Czynniki wpływające na jakość związków pektynowych i podstawowe pojęcie związane z jakością preparatów pektynowych.