A A A

PRODUKTY SUCHEJ DESTYLACJI WĘGLA

Węgiel kamienny użytkujemy jako paliwo oraz jako surowiec chemiczny. Przeróbka chemiczna węgla w procesie destylacji, zwa­nej dziś pirolizą, daje w efekcie produkty o wartości wielokrotnie większej niż sam węgiel. W wyniku pirolizy węgla otrzymujemy koks, gaz, smołę i wodę amoniakalną. Najcenniejszym składnikiem dla przemysłu chemicznego jest smoła. Zawiera ona ok. 10 000 związków che­micznych, z czego ok. 400 zostało dokładniej określonych, wyko­rzystujemy zaś ofc. 30 związków (rys. 89). Poddając przeróbce smo­łę pogazową otrzymujemy m.in. amoniak, olej lekki, olej karbo­lowy, olej naftalenowy, olej antracenowy i pak. Amoniak jest gazem o drażniącym zapachu, a w większych ilo­ściach trującym. Doskonale rozpuszcza się w wodzie, daje się ła­two skroplić. Skroplony amoniak łatwo paruje pobierając znaczne ilości ciepła. Amoniaku używamy do produkcji kwasu azotowego, nawozów sztucznych, środków czyszczących, środków farmaceu­tycznych i do innych celów. Amoniak przechowujemy i transpor­tujemy w szklanych balonach. Benzen jest cieczą bezbarwną o charakterystycznym zapachu. Jest dobrym rozpuszczalnikiem kauczuku, tłuszczów roślinnych, zwierzęcych i mineralnych, żywic, lakierów. Działając na benzen kwasem solnym otrzymujemy chlorobenzen potrzebny do produk­cji barwników i środków dezynfekcyjnych (azotox). Benzen w po­łączeniu z kwasem azotowym daje nitrobenzen. Nitrobenzen jest podstawowym surowcem do otrzymywania aniliny. Benzen prze­chowujemy w szklanych opakowaniach z dala od ognia. Toluen jest cieczą bezbarwną o silnym zapachu, nie rozpuszcza się w wodzie. Jest dobrym rozpuszczalnikiem tłuszczów tworząc w ten sposób środki zapachowe. Toluen w połączeniu z grupą ni­trową (nitrowany) tworzy związek wybuchowy zwany trotylem. Kwas benzoesowy, znany surowiec do produkcji wielu leków i sa­charyny, również otrzymujemy z toluenu. Toluenu używamy także do produkcji barwników. Toluen transportuje się i przechowuje w beczkach stalowych lub szklanych bębnach. Pirydyna występuje w postaci płynnej, charakteryzuje się ostrym, nieprzyjemnym zapachem. Pirydyny używa się do dena-turyzacji spirytusu (denaturat), z pirydyny otrzymujemy wita­minę PP, znany środek przeciw gruźlicy płuc — hydrazyd, lek nasercowy — kardiamid. Pirydynę dostarcza się w opakowaniach szklanych szczelnie zamkniętych. Fenol, zwany kwasem karbolowym, jest bezbarwną krystalicz­ną masą o intensywnym, nieprzyjemnym zapachu. Niszczy żywe organizmy, nawet niewielkie ilości fenolu są trujące. Fenolu uży­wamy jako środka dezynfekującego, jest także surowcem wyjścio­wym w otrzymywaniu bakelitu i stylonu, służy do produkcji le­karstw. Fenol przechowuje się w szczelnie zamkniętych szklanych balonach. Ksylen jest cieczą bezbarwną, łatwo palną, spala się kopcącym płomieniem. Nie rozpuszcza się w wodzie, tworzy natomiast do­wolne mieszaniny z alkoholami. Jest dobrym rozpuszczalnikiem tłuszczów, żywic, lakierów, fosforu. Używany jest do produkcji lakierów, gumy, środków zapachowych, kremów i leków. Ksylen transportuje się i przechowuje w beczkach stalowych lub szkla­nych balonach. Najtalen jest ciałem stałym, występuje w postaci białych, błysz­czących łusek krystalicznych, ma przenikliwy, nieprzyjemny za- pach. Używany jest do produkcji tworzyw sztucznych, materiałów wybuchowych, barwników, leków oraz jako środek dezynfekujący. Naftalen przechowuje się w szczelnych opakowaniach blaszanych w suchych pomieszczeniach. Karbolineum jest lepką; mazistą cieczą o ostrym, nieprzyjem­nym zapachu. Rozpuszcza się w benzynie, pod wpływem sody i mydła tworzy z wodą emulsję służącą do produkcji środków owadobójczych. Czyste karbolineum używane jest do impregnacji drewna. Karbolineum pakuje się w beczki stalowe i przechowuje z dala od ognia. Antracen w stanie czystym występuje w postaci bezbarwnych krystalicznych łusek. Łuski te mają właściwości fluoryzujące. Po­chodne antracenu w połączeniu z kwasem siarkowym dają nam cenny czerwony barwnik syntetyczny, zwany alizaryną. Z antra­cenu otrzymuje się także sztuczne indygo — barwnik niebieski zwany błękitem indantrenowym. Antracen przechowywany jest w stalowych beczkach.