Przędzą nazywamy produkt o dowolnej długości i określonej grubości uzyskanej przez skręcanie włókien. Przędze wytwarza się z włókien długich, np. z jedwabiu naturalnego, i z włókien krótkich zwanych staplowymi, np. z ba­wełny. Aby otrzymać przędzę o określonych właściwościach, przy­gotowuje się odpowiednią mieszankę włókien z różnych surowców lub mieszankę włókien jednego surowca, gdyż włókna tego same­go surowca może cechować różna jakość. W produkcji przędzy dąży się także do wykorzystania włókien z tanich surowców w po­łączeniach z włóknami droższymi. Niekiedy rodzaj przędzy, jaką mamy otrzymać, decyduje o charakterze użytych włókien. Przę­dzę grubą wytwarza się z włókien krótkich, które nie nadają się z kolei do wytwarzania wysokiej jakości przędzy cienkiej. Do wy­twarzania przędzy cienkiej* używa się włókien długich. Jakość przygotowanej mieszanki włókien zadecyduje o jakości otrzyma­nej przędzy. Po ustaleniu składu mieszanki włókien przystępuje się do tzw. rozluźniania włókien w maszynach zwanych targaczami, trzepar-kami i zgrzeblarkami. Rozluźnione włókna niekiedy poddawane są czesaniu w celu oddzielenia włókien krótkich. Następnie z włókien formuje się taśmę. W maszynie, zwanej wyciągarką, taśma ta zo­staje wyrównana i dwojona. Od tej czynności zależy w dużej mierze równość przędzy. Z kolei taśmę włó­kien lekko skręca się na wrzecioniar-kach, po czym następuje ostatni etap przędzenia polegający na skracaniu włókien z równoczesnym powolnym rozciąganiem w maszynach zwanych przędzarkami. Gotową przędzę, nawi­niętą przez przędzarkę na motowidła, przewija się na motki i pasemka. Skręt przędzy może być lewy, zgodny z kierunkiem pisania litery S i prawy, zgodny z kierun­kiem pisania litery Z. Kierunki skrę­tu S i Z wykorzystujemy m.in. przy otrzymywaniu bezbarwnych wzorów na tkaninach. Liczba skrętów przy­padających na 1 m długości przędzy decyduje o wytrzymałości przędzy na zerwanie i o jej miękkości. Mała liczba skrętów daje przędzę o niewielkiej wytrzymałości na zerwanie, lecz miękką. Większa ilość skrętów daje przędzę nieco szorstką, lecz mocniejszą. Niekiedy kilka przędz pojedynczych skręca się razem uzysku­jąc przędzę o większej wytrzymałości na zerwanie i ścieranie, większej gładkości. Przędzę taką nazywamy przędzą nitko­waną. Nitkowanie może być gładkie lub ozdobne, podwójne. Przędzę elastyczną otrzymujemy przez skręcenie włó­kien syntetycznych kędzierzawionych, czyli spiralnie skręconych. Przędzę elastyczną cechuje rozciągliwość i kurczliwość, spręży­stość. Otrzymane z nich tkaniny lub dzianiny charakteryzują się dużą elastycznością. Grubość przędzy jest ważną cechą ze względu na zasto­sowanie przędzy. Od grubości przędzy zależy grubość tkaniny i jej wielkość. Z przędzy cienkiej otrzymuje się większą powierzchnię wyrobu niż z przędzy grubej. Przędza cienka jest mocniej­sza, ponieważ została wyprodu­kowana z włókien długich. Gru­bość przędzy wyraża się w mię­dzynarodowych jednostkach teks (Tt). Teks wyraża ciężar w gramach motka przędzy o dłu­gości 1000 m. Teks obliczamy Q według wzoru: Tt = j^-, gdzie Cq oznacza ciężar motków w gramach, Lm -t* liczbę motków, z których każdy ma długość tysiąca metrów. Im mniejszy jest teks, tym przędza jest cień­sza. Spotyka się również posługi­wanie się numerem metrycz­nym (Nm). Jest to stosunek li­czby (L) motków po 1000 m długości do ciężaru (C) wyrażo­nego w kilogramach: Nm - C lm wyższy jest numer me­tryczny, tym przędza jest cień­sza. Każdy motek przędzy po­siada oznaczenie teksu, kierun­ku i liczby skrętów przypadających na 1 m. Przędza pojedyncza np. może mieć oznakowanie: Tt50S420, Tt20Z900. Przędza zaś nit­kowana może mieć oznakowanie Tt36Z280/S200, co oznacza, że jest to przędza o teksie 36 niktowana podwójnie, jedna przędza po­jedyncza ma skręt prawy, liczbę skrętów 280, druga przędza po­jedyncza ma skręt lewy i posiada 200 skrętów. Przędzę klasyfikujemy ze względu na surowiec na ba­wełnianą, wełnianą, stylonową i inne. Na podstawie zastosowania przędzę dzielimy na klasy: tkacką, dziewiarską i specjalną. Przę­dzę tkacką dzieli się na takie grupy jak osnowowa, wątkowa i inne, przędzę dziewiarską na dwie grupy: trykotażową i pończoszniczą. Przędza tkacka i dziewiarska może być zarówno pojedyncza, ni­tkowana, jak i elastyczna. Do przędzy specjalnej zaliczamy np. przędzę na pasy, sieci, nici i inne. Uwzględniając system przędzenia, wyróżniamy przędzę baweł­nianą — czesaną, zgrzebloną i odpadkową, wełnianą— czesanko­wą i zgrzebną, jedwabną — greżę, organzynę, muślin, krepę i inne. Każda z wymienionych grup może być w różny sposób wykończo­na — barwiona, bielona, surowa, matowa, wielobarwna. Badanie i ocena przędzy obejmuje przede wszyst­kim sprawdzenie składu surowcowego, określenie nierównomier-ności przędzy, a zwłaszcza, zgrubień, cienizn, pęczków puchu, nie-dokrętów, oznaczenie stopnia zabrudzenia, niedobarwienia, nie­jednolitego zabarwienia, niejednolitego połysku lub matowości (rys. 108). Badamy również kierunek i liczbę skrętów, wytrzyma­łość przędzy na zerwanie, tarcie oraz prawidłowość i staranność nawinięcia oraz oznakowania przędzy (PN-54/P-82001, PN-58/P--81152, PN-58/P-81154, PN-62/P-04655, PN-53/P-04078). Aby usta­lić liczbę skrętów na długości jednego metra przędzy, posługuje­my się przyrządem, zwanym obrotomierzem. Mniej dokładne wy­niki daje liczenie skrętów pod lupą na długości 1 cm.