Wyróżniamy następujące rodzaje próbek: — próbka pierwotna jest to próbka pobrana z jednego l miejsca danej partii towaru; próbek tych pobieramy kilka lub kilkanaście z różnych miejsc danej partii towaru, próbka ogólna — tym określeniem nazywamy wszyst­kie pobrane próbki pierwotne z danej partii towaru, próbka średnia — to próbka pobrana z próbki ogól­nej w taki sposób, aby najlepiej reprezentowała partię towaru, próbka laboratoryjna — to część próbki średniej, którą poddajemy badaniu instrumentalnemu. Z próbki średniej pobieramy kilka sztuk próbek i poddajemy je badaniu. Liczba próbek poddana badaniu powinna być zgodna z postanowieniami normy i składać się z trzech kompletów prze­znaczonych dla dostawcy, odbiorcy i branżowej komisji rzeczo­znawców. Próbki pobieramy w magazynach producenta, w magazynach odbiorcy, a niekiedy wprost ze środków transportu, w okolicz­nościach takich, jak wprowadzenie towaru do obrotu, odbiór to­waru przeznaczonego do magazynowania, okresowa kontrola zakła­du wytwórczego, podejrzenie o złą jakość towaru, nieprawidłowa deklaracja lub oznakowanie, wypadki zatruć. Pobieranie próbek może być urzędowe, np. przez PIH, komisyjne — z udziałem przedstawicieli dostawcy i odbiorcy, indywidualne — przez osoby upoważnione przez dostawcę lub odbiorcę. Z pobrania każdej próby sporządza się protokół. Technika pobierania próbek jest różna dla różnych towarów. Do pobierania próbek służą specjalne przyrządy. Na przykład do pobierania towarów płynnych używamy najczęściej pipety zwykłej lub kalibrowanej. Do pobierania próbek z towarów syp­kich używamy różnej wielkości rurek zgłębnikowych (rys. 9). Próbki z towarów o konsystencji kremowej pobieramy również zgłębnikami, jeśli zaś konsystencja jest bardzo ścisła, a chcemy pobrać próbki nie tylko z powierzchni, lecz i z wewnątrz, używa­my do tego celu specjalnych świdrów. Ponadto do pobierania pró­bek służą przyrządy pomiarowe: centymetr, waga, narzędzia tnące i inne. Rodzaj i sposób użycia narzędzi do pobierania próbek określa odpowiednia norma. Rys. 9. Zgłębniki do pobierania pró­bek: a) laskowy, b) workowy, .c) wagowy Oto przykład pobierania próbek z towarów sypkich. Zgodnie z normą z określonej liczby worków danej partii towaru pobieramy produkt za pomocą sondy zgłębnikowej. Staramy się przy tym pobierać pro­dukt z różnych punktów worka: z dna, z boku, z po­wierzchni. Wszystkie te próbki pierwotne starannie mieszamy, otrzymując w ten sposób próbkę ogólną. Następnie z próbki ogólnej usypujemy stożek, dzieli­my go na cztery trójkąty. Dwa przeciwległe trójkąty odrzucamy, pozostałość mieszamy otrzymując próbkę średnią. Wielkość próbki średniej jest różna i zależy od wielkości partii towaru. Pobieranie próbek średnich z produktów stałych w kawałkach lub większych bryłach (węgiel, koks, ru­da) wymaga uprzedniego ich rozdrobnienia na ziarna o średnicy nie większej niż 25 mm. Rozdrobnioną próbę ogólną starannie mieszamy i usypujemy w stożek. Sto­żek ten należy spłaszczyć i podzielić na cztery syme­tryczne części. Części przeciwległe odrzucamy, pozo­stałe rozdrabniamy i mieszamy powtórnie. Czynność tę powtarzamy tak długo, aż otrzymamy żądanej wiel­kości próbkę laboratoryjną o średnicy ziaren od 0,1 do 0,2 mm. Przed pobraniem próbki z produktów ciekłych (mleko, olej, benzyna) próbkę ogólną starannie mie­szamy, a następnie pobieramy z niej próbkę laborato­ryjną o wielkości przewidzianej normą. Do badania instrumentalnego najczęściej nie pobieramy całej próbki średniej, lecz jej część, zwaną próbką laboratoryjną. Prób­kę laboratoryjną otrzymujemy w ten sposób, że próbkę średnią usypujemy znowu w stożek, dzielimy na cztery trójkąty, dwa przeciwległe stanowią próbkę laboratoryjną. Czynność tę powta­rzamy, jeśli otrzymana próbka byłaby zbyt duża. Próbki przeznaczone do analizy powinny być podawane anoni­mowo, aby dokonujący analizy pracownik nie sugerował się jaki­mikolwiek innymi względami. Próbki pobieramy do naczyń czystych, suchych, bez zapachu. Mogą to być naczynia szklane, porcelanowe, blaszane, torebki i na­czynia z folii, torebki papierowe, czysty papier. Jeśli naczynia, w których przechowujemy próbki, zamykamy korkami, korki po­winny być uprzednio wygotowane i wysuszone. Do naczynia z próbką przytwierdzamy kartkę, na której znaj­duje się protokół probierczy. Protokół probierczy zawiera: nazwę i adres dostawcy, nazwę towaru, datę i miejsce pobrania próbki, numer próbki i numer transportu, z którego pobrano próbkę, nu­mer i datę dokumentu, na podstawie którego przyjęto towar, tem­peraturę i wilgotność otoczenia w chwili pobierania próbki. Próbki powinny być zabezpieczone przed naruszeniem przez plombowanie zamknięć naczyń, w których się znajdują. Ponadto chronimy je przed zniszczeniem, stosując takie same metody, jak przy przechowywaniu towaru, z którego pobraliśmy próbkę. Nie­kiedy o sposobie przechowywania próbek stanowi norma. Po wykonaniu badania próbki sporządza się protokół zawiera­jący wyniki badań.