FUNKCJE OPAKOWAŃ I WYMAGANIA STAWIANE OPAKOWANIOM
Do podstawowych funkcji opakowań zaliczamy:
ochronę towaru przed zniszczeniem lub uszkodzeniem,
ochronę towaru przed kradzieżą,
— umożliwienie transportu, składowania i ułatwienie manipulacji przeładunkowych,
ułatwienie użytkowania towarów,
prezentację towarów,
reklamę towarów.
Podstawowym celem opakowania jest ochrona towaru przed zniszczeniem lub uszkodzeniem. Aby ochronić towar przed zniszczeniem na skutek wstrząsów, należy stosować opakowania przeciwstrząsowe, a więc tekturę falistą, kształtki z tworzywa piankowego (rys. 21), Wkładki amortyzujące z gumy, filcu z włosa końskiego sklejonego lateksem, poduszki powietrzne, blachy sprężynujące.
Przed zgnieceniem, połamaniem uchronimy towar stosując opakowania twarde, odporne na uderzenia i na zgniecenia, jak kartony zwykłe i ze wzmocnionymi tekturą narożnikami, skrzynki
rzywa, papier w arkuszach, szklanki, słoiki, butelki, puszki i inne. Do ochrony towaru przed ciepłem lub zimnem służą pojemniki hermetyczne wykonane ze szkła lub tworzywa o podwójnych ściankach. Stosujemy także opakowania kartonowe i umieszczamy w nich towary chłodzone zestalonym bezwodnikiem kwasu węglowego C02 zwanym suchym lodem, oraz pojemniki metalowe, w których towary chłodzimy lodem naturalnym.
Towary aerozolowe, czyli wydobywające się z opakowania pod ciśnieniem gazu w postaci mgły, pyłu lub piany, chronimy przed
zniszczeniem lub uszkodzeniem w opakowaniach hermetycznych wytrzymałych na ciśnienie. Zamknięcia tych opakowań są tak skonstruowane, że pozwalają na stopniowe używanie danego artykułu. Do opakowań tych zaliczamy np. opakowanie aerozolowe lakieru do włosów, niektórych perfum, środków owadobójczych i inne (rys. 23).
Liofilizowane towary żywnościowe, ze względu na swą porowatość i dużą higroskopijność oraz podatność na utlenianie i reakcję fotochemiczną, wymagają opakowań nie przepuszczających wody i gazów, zabezpieczających przed działaniem światła, wytrzymałych na ciśnienie.
Opakowania hermetyczne dobrze chronią towary przed zmianami chemicznymi. Przed korozją i wilgocią chronią torebki polietylenowe i z polichlorku winylu. Całkowitą ochronę przed wilgocią i korozją dają opakowania hermetyczne z absorbentem wilgoci, którym jest żel krzemionkowy (Si02).
Przed działaniem atmosferycznym i przenikaniem gazów chronią opakowania szklane, z tworzyw sztucznych o dużej gęstości i opakowania blaszane. Opakowania szklane, z tworzyw sztucznych, opakowania z blach aluminiowych i z blach ocynowanych nie reagują z produktami i nie tworzą z nimi szkodliwych związków chemicznych.
Przed ujemnym działaniem promieni słonecznych chronią opakowania nieprzezroczyste oraz opakowania ze szkła barwionego.
Niektóre z opakowanych towarów wymagają specjalnej troski z dwu powodów: ulegają łatwemu zniszczeniu (np. szkło) albo grożą niebezpieczeństwem (np. kwasy). Dla zwrócenia uwagi na te właściwości towarów umieszcza się na opakowaniach specjalne naklejki obrazkowo-tekstowe (rys. 24), obrazkowe lub tylko tekstowe, jak „Nie odwracać", ,,Góra", „Nie rzucać".
Zwracamy coraz większą uwagę na to, aby opakowania chroniły towary przed kradzieżą. Funkcję tę spełniają
w dużej mierze takie opakowa* nia jak plombowane pojemniki na pieczywo, kapslowane folią aluminiową butelki z mlekiem, zamknięte kartony zbiorcze oraz banderole umieszczone na zamknięciach niektórych opakowań.
Konstrukcja i kształt oraz ciężar opakowań muszą ułatwić manipulacje przeładunkowe, transport iskładowanie towarów.
Konstrukcje większości opa-
kowań są znormalizowane.
W normalizacji kształtów opa-
kowań dążymy przede wszyst-
kim do jak największej unifika-
cji *, ograniczenia liczby typów.
Ujednolicenie kształtów opako-
wań pozwala na zmechanizowa-
nie czynności przy pakowaniu
i załadunku. Te same automaty
mogą służyć do paczkowania cu-
kru, soli, mąki, kasz i innych
produktów. Torebki o takich
samych wymiarach łatwiej jest
umieścić w pojemniku, zwanym
także kontenerem. Kontenery
Rys. 25. Paleta z kontenerami mieszczą w sobie ściśle określo-
1 Unifikacja — ujednolicenie.
ną ilość paczkowanych lub nie paczkowanych towarów. Zunifikowany kształt kontenera ułatwia nie tylko załadunek, ale pozwala także na maksymalne wykorzystanie powierzchni składowej środka transportującego towar i powierzchni składowej magazynów. Platformy samochodów i wózków magazynowych mieszczą ściśle określoną liczbę kontenerów określonego typu (rys. 25).
Wykorzystanie kontenerów w transporcie towarów nazywamy konteneryzacją.
Z konteneryzacją i składowaniem towarów wiąże się pojęcie paletyzacji. Paletą nazywamy znormalizowaną platformę z otworami poziomymi, w które wsuwają się widełki wózków podnoszących paletę z ułożonymi na niej towarami. Wózek ten, rodzaj samojezdnej windy, dzięki palecie układa towary w stosy, a także zdejmuje towary ze stosów (rys. 26). Paletyzacja, czyli stosowanie palet i wózków do paletyzacji, jest możliwa tylko wówczas, gdy opakowania są znormalizowane.
Opakowania mają ułatwić użytkowanie towarów. Przykładem dobrej budowy opakowania ułatwiającego użytkowanie produktu są opako- Rys> 26> wózek do paletyzacji wania aerozolowe, opakowania lekarstw, pozwalające na kroplowanie lub porcjowanie zawartości, opakowania tubowe towarów o konsystencji mazistej, jak majonez lub pasta do zębów.
Wielkość opakowania, zwłaszcza towarów łatwo psujących się, musi być taka, aby nie narażała klienta na straty. Na przykład kremy kosmetyczne pakujemy w małe słoiki, olejki do opalania pakujemy w folie do jednorazowego użycia.
Prezentacja towarów przez opakowanie ma ogromne znaczenie z punktu widzenia handlowego i z punktu widzenia klienta. Przez prezentację rozumiemy bowiem wartości wizualne opakowania, tj. czytelność, spostrzegalność, zdolność właściwego informowania o zawartych w opakowaniu towarach, przy użyciu takich elementów graficznych, które są łatwe do odczytania i pozwolą klientowi na błyskawiczną identyfikację towarów.
towarów, noszą wówczas nazwę opakowań transportowych. Opakowania bezpośrednie są opakowaniami jednostkowymi, opakowania pośrednie zaś — zbiorczymi (rys. 28).
W obrocie towarowym opakowania dzielimy na pożyczane i sprzedawane. Opa/cotoaniamż pożyczanymi nazywamy te opakowania, które są własnością producenta, dostawcy. Do takich opakowań zaliczamy np. skrzynki, beczki, kontenery, butelki na
Reklamowanie towarów przez opakowania wiąże się ściśle z funkcją prezentacyjną opakowań. Aby opakowania mogły pełnić funkcję reklamy towaru, muszą zawierać takie elementy graficzne i tekst, które będą oddziaływały sugestywnie na klienta, przekonywały go, że zakup tego towaru jest najbardziej korzystny (rys. 27).